E DIS QUE NON COÑECEDES O PIYAYO...??

EL PIYAYO.-

De entre os recordos da miña nenez, rescato a imaxe do meu pai diante de aquel magnetofón de forma de libro con dúas bobinas entre as que se enrrollaba a cinta na que quedaba gravada a voz, e o micrófono tan so a un palmo da súa boca recitando aquel poema do Piyayo, do poeta Jose Carlos de Luna.

  ¿Tú conoces al "Piyayo",
un viejecillo renegro, reseco y chicuelo;
la mirada de gallo
pendenciero
y hocico de raposo
tiñoso…
que pide limosna por "tangos"
y maldice cantando "fandangos"
gangosos?

¡A chufla lo toma la gente
y a mi me da pena
y me causa un respeto imponente!

Ata a su cuerpo una guitarra,
Que chilla como una corneja
Y zumba como una chicharra
Y tiene arrumacos de vieja
Pelleja.
Yo le he visto cantando,
Babeando
De rabia y de vino,
Bailando
Con saltos felinos
Tocando a zarpazos,.
Los acordes de un viejo"tangazo"
Y, a sus contorsiones de ardilla,
Hace son con la sucia calderilla.

¡a chufla lo toma la gente
y a mi me da pena
y me causa un respeto imponente!

Es su extraño arte
su cepo y su cruz,
su vida y su luz,
su tabaco y su aguardientillo…
y su pan y el de sus nietecillos:
"churumbeles" con greñas de alambre
y panzas de sapos.
Que aullan de hambre
Tiritando bajo los harapos;
Sin madre que lave su roña;
Sin padre que "afane"

Porque pena una muerte en santoña;
Sin mas sombra que la del abuelo…
¡poca sombra, porque es tan chicuelo;
en el altozano
tiene un cuchitril
¡a las vigas alcanza la mano;
y por lumbre y por luz, un candil.
Vacia sus alforjas
Que son sus bolsillos,
Bostezando los siete chiquillos,
Se agrupan riendo.
Y entre carantoñas les va repartiendo
Pan y pescao frito,
Con la parsimonia de un antiguo rito:
¡chavales!
¡pan de flor de harina!
Mascarlo despasio.
Mejo pan no se come en palasio.
Y este pescaito, ¿no es na?
¡sacao uno a uno del fondo del mí!
¡gloria pura él!
Las espinas se comen tamié,
Que to es alimento…

Asi….despasito.
¡no llores, Manuela!
Tu no pués, porque no tiés muelas.
¡es tan chiquitita
mi niña bonita!..
así, despasito.
Muy remascaito,
Migaja a migaja, que dure,
Le van dando fin
A los cinco reales que costo el festín.
Luego entre guiñapos durmiendo,
Por matar el frío, muy apiñaditos.
La Virgen María contempla al "Piyayo"
Riendo
Y hay un Angel rubio que besa la frente
De cada gitano chiquito.

¡A chufla lo toma la gente!…
¡A mi me da pena
y me causa un respeto imponente!

Pero quen foi o personaxe daquel poema, o famoso Piyayo?.

 Rafael Flores Nieto coñecido como El Piyayo, veu o mundo en Málaga," la bella,  tierra de la morería con  sus dos mil quinientas tabernas y una sola libreria" , segundo conta a letra da copliña popular , o dia un de Maio do ano 1855, no populoso barrio, xa desaparecido do "El Perchel", preto do río Guadalmedina, entre labirintos de calexas, rúas empedradas en mexos de gato e  o típico cheiro de bacallau rancio e coliflor cocida en pucheiros de cobre con cu cheo de remaches, escaleiras de madeira, patio de comadres, fame e miseria e sombras e escuridade, e xogos de nenos e grandes.

 Foi un  celebre cantaor e guitarrista flamenco de orixe Xitano e moi  popular na fermosa cidade da Alcazaba que  pasou os seus días entre a súa vocación pola musica e as vendas  como ambulante de quincaya e outras cacharreira , e abandonounos para sempre un 25 de novembro no ano 1940, os 85 anos de idade ,ao parecer por mor da arterioscleroses, que levouno definitivamente a tumba .Un artista que, ademais entrou por dereito propio na historia do cante flamenco como creador do que algúns espertos e entendidos chaman "tangos de Málaga".

Daquela Málaga do Piyayo, xa nada ou moi pouco queda, salvo a historia, os versos dos poetas, as crónicas dos xornais conservadas nas hemerotecas e algunha que outra construción  como a coñecida imaxe do Cristo dos Xitanos, do escultor Juan Vargas.

Pero sen dubida a impronta desta vea artística marcou a moitos dos nacidos entre as escuras rúas e vellas casas do citado Perchel como o mesmo Piyayo, que rebulían de vida a ledicia, palmas por solea e lamentos de guitarras nas festas das Cruces de Maio, entre arrecendo de viznagas e jazmines, e requiebros e segredos de namorados apostados as sombras  dos patios e reixas de ferro, nun quero pero non podo de escándalos e moralina barata que tanto mandaba no costume e moral estricta da sociedade daquel entón, na que todo era pecado e case que todo estaba prohibido. 

Durante os seus anos mozos, obrigado a cumprir o servizo militar, embarcou rumbo a illa, colonia aínda Española, de Cuba, onde tivo a mala sorte de ter que combater na famosa guerra  contra os americanos, despois da coñecida artimaña do afundimento do mercante Maine que deu lugar a declaración de guerra por parte dos Amarícanos, ansiosos por desaloxarnos da illa.

No hai datos fiables salvo algunha letra das súas copliñas de que padecera prisión durante algún tempo ata que foi liberado polas autoridades americanas xa vencedores do conflito armado que eles mesmos tiñan provocado, e regresou a súa añorada Málaga, a que xa nunca mais ía abandonar.

De regreso a súa cidade natal, se lle podía escoitar e ver polos cafés e tabernas como o do pasaxe de Chinitas, que anos mais tarde habería de inmortalizar Federico Garcia Lorca, dos baixos fondos e barrios populosos de Málaga e o seu porto, guitarra en ristre entoando as súas coplas con ese típico son guajiro posiblemente aprendido dos Cubanos, a cambio dun vaso de viño, e unhas moedas coas que ir tirando con dignidade na vida e na arte.   

Segundo consta no rexistro civil, o Piyayo, chegou a contraer matrimonio aínda que ao parecer pouco durou aquela unión coa Chunga, xitana coma el que pasaba o tempo vendendo roupa,cintas de cores e refaixos e que o abandonou en pos de mellores oportunidades, polo que aquel algún tempo mais tarde uniu o seu destino, ao doutra xitana de alcume La Hampona, malagueña coma el, do Rincón de la Vitoria, naquela época pequena vila de pescadores, nos que o chopo e o arrastre da sardiña eran o único medio honrado de gañarse a vida, nunha sociedade de señoritos e hampones, na que a economía baseábase no comercio  de produtos chegados de ultramar "ultramarinos",e  o traballo e labores do campo; a aceituna, e a produtos típicos dos cortijos da serranía e montes de Málaga.   

Ata aquí o que puiden coñecer por datos biográficos contrastados e coñecidos da historia deste Malagueño, o malo de ler a súa historia e contrastar co poema e que o Pipayo do que fala o autor e poeta Jose Carlos Luna e que tanto emocionaba o meu pai cando o recitaba de corrido e de memoria, sen titubeos nin lagoas, ante aquela gravadora, en cuxa cinta aínda hoxe permanece atrapado, deixándonos  os rapaces, nos os nenos, cos ollos de par en par,   é que este se permitiu unha serie de digamos "Licencias de autor", que francamente dan unha imaxe totalmente distorsionada e falsa do cantaor.  

Así resulta que o Piyayo, nunca viviu no Altozano, nin puido ter netos, xa que non tivo fillo ningún. Tampouco o seu aspecto físico corresponde co que o poeta describe no poema, que nin foi borrachiño, nin provocou a chufla e broma da xente, que moi ao contrario respectaba a súa arte e o consideraba un bo cantaor de flamenco cun estilo propio.

De calquera xeito, e sexa coma sexa, o poema resulta ben fermoso entrañable, e porque non aínda que non correspondera co autentico Piyayo, sen dubida que se buscamos na historia de Málaga, sen ter que rebuscar moito, atoparemos mais de un xitano, coa súa guitarra, da que puidera sacar a inspiración o poeta malagueño, provocando o noso agarimo mais entrañable e cheo de saudado por un tempo e unha forma de vida que non foi nin mellor nin peor, tan so diferente da actual, e que nunca mais vai regresar.

Angel Utrera.

.

AS MARIAS DE COMPOSTELA UN BERRO DE LIBERDADE.

"AS DUAS MARIAS UN BERRO DE LIBERDADE"

Aínda hoxe polas rúas de Compostela, esta cidade máxica onde para algúns a chuvia transformase en arte, podes atopar xente que as recorda camiñando  erguidas, desafiantes, coa ollada perdida na distancia, extravagantes no seu vestir de cores rechamantes e cun maquillaxe en demasía estridente, de po de arroz e carmín vermello nos beizos, collidas do brazo de ganchete, imperturbables, fixera frío o calor,  chovera ou raiara o sol, a hora do paseo infalibles amabas as dúas, As Dúas Marías, saían da casa a devagar por entre   as rúas e rúelas da súa cidade.

Pero o que moitos nos chegaron a coñecer deste símbolo carnal  contra a represión e o odio, foi a historia destas dúas mulleres, marcada polo medo, a tolemia da que se apoderou ao noso Pais, antes e sobre todo despois da nosa contenda armada, a dos militares levantado en armas contra o poder legalmente constituído da República, e que como ben sabemos rematou con mais de corenta anos de ditadura, represión, cárceres,exilio e bágoas, moitas, moitísimas bagoas sorbidas entre a rabia, a pena e o temor a seren o próximo que quedaba para sempre nunha anónima fosa ao pé dun cemiterio calquera, pu na cuneta de calquera estrada, cun tiro na caluga.

As irmás,Coralina e Maruxa, de apelido Fandiño,  mais coñecidas como As Dúas Marías,foran vítimas da rabia dos falanxistas, os camisas azuis, o santo e seña Jose Antoniano do fascismo preludio da guerra Civil, e triste realidade durante e despois da mesma, polo seu fanatismo e desmedido odio, dos que coma moitos tiveron que soportar vexacións, ridículo, represión, violencia machista e todo tipo de maltrato nos interrogatorios e detencións que unha e outra vez se sucederon para sonsacarlles o parádeo dos seus irmáns, fuxidos co estalido da guerra, posiblemente a Portugal, e que segundo parece eran elementos comunistas, sen dubida obreiros sen mais, pero para estes valentes cun arma nas mans, elementos subversivos que era preciso erradicar inmediatamente.

O caso foi que o souberan ou non, elas nunca desvelaron o agocho dos irmáns, a pesaren das burlas, e condenas e o  acoso, e escarnio popular a que foron sometidas , entre o silencio cómplice dos veciños e amigos, por medo, sempre o medo, ante o que tan so quedaba o orgullo e a resistencia calada.

Elas encarnaron deste xeito ese mesmo berro de liberdade que moitos non foron quen de entoar, malia todo malviviron de pé e preferiron soportar as burlas e as miradas de esgallo, e non baixar a cabeza ou suplicar de xeonllos unha compaixón e un perdón que non precisaban e desprezaban abertamente na cara dos seus verdugos, os vitoriosos vencedores sobre a morte e a rabia.  

Para algúns remataron tolas, para outros tan so representaban ante un escenario inmenso,-a vida das nosas rúas-,  sexa como sexa a realidade é que as súas vidas quedaron rotas e marcadas para sempre os vinte anos, cando unha e outra vez, entre risas, berros, golpes, violencia  e moito odio, eran sacadas da súa casa, golpeadas, espidas a vista de todos, e paseadas publicamente para que confesaran o que posiblemente non coñecían, onde se atopaban os seus irmáns, tres de elos  membros  do sindicato anarquista CNT.

Costureiras de profesión, o mesmo ca nai,  tiveron que deixar o traballo ao faltarlles  os clientes, que por medo a significarse dándolles traballo a xente perigosa, deixaron de levarlles a roupa a coser. Foran en total once irmáns, todos obreiros e evidentemente "parias  da terra", como lembra a letra da Internacional, cuxo único delito fora aspirar a unha vida mellor, mais xusta e mais libre, e o empezar  a guerra civil  foi para elas o final das súas anónimas vidas para entrar na historia e lenda dunha cidade que aínda hoxe as recorda con agarimo .

Durante anos viviron da caridade e do pouco que ían conseguindo de aquí e de ala, das axudas dos comerciantes onde ían comprando  o que precisaban e das esmolas que anonimamente a xente deixaba para elas nestas tendas daqueles anos grises da fame e o medo, practicamente así durante dez anos, ata mediados os anos corenta nos que finalmente as autoridades se esqueceron delas, e as deixaron vivir en paz, aínda que para algúns xa tolearan para sempre por mor dos malos tratos, humillacións, violacións, e outras torturas físicas e psicolóxicas, aínda que nada hai comprobado documentalmente, porque elas xamais denunciaron nin presentaron ningún tipo de protesta ou queixa .

Que nunca fixeron mal, e a solidariedade e o agarimo dos veciños fora real, o puxo  de manifesto o temporal, que ala polos anos 6o tiroulles o tellado  as da casa Fandiño, xa que para amañalo abriuse unha suscripción popular, na cidade, recadándose mais de dous centos cincuenta mil pesetas das de entón, como conta  no seu documental A Verdade das Marías, Xosé Rivadulla Corcon .No documental que hai uns anos filmou coa participación e testemuñas de  Encarna Otero, Xosé Luis Bernal o Dionisio Pereira.

No ano 1980 falece Maruxa a mais desenfada e descarada,  e Coralia   sempre mais calada e tímida, ao quedar soa tivo que marchar   a vivir con outra das súas irmáns a A Coruña, cidade a que nunca íase acostumar. Morreu  tres anos máis tarde " despois de preguntar e preguntar cal era o camiño de volta a Santiago que quería marchar a súa casa".

Rescato un comentario lido hai tempo no face, de Angeles Vazquez, a quen non teño o gusto de coñecer, que me resultou sumamente significativo do que para a xente anonima das rúas, veciños de Compostela, coñecidos e amigos invisibles foron estas duas fermosas mulleres

Angeles Vazquez ¿Las recuerdas? Yo sí.
Recuerdo verlas pasar mientras jugaba en el portal de casa. Con sus vestidos coloristas y sus caras maquilladas.
Recuerdo el pelo negro negrísimo de la una y el pañuelo de la otra ,caminando juntas, agarradas del brazo en su paseo diario.
Recuerdo que vivían , malvivían en el Espiritu Santo,aunque para mí siempre fue en la Calle de Abajo, frente a la fuente, en una casa con puerta de madera que siempre estaba cerrada.
No molestaban a nadie, pero eran el blanco de los insultos de los niños del barrio…pero no del mío.
Quizás por eso, cuando me veían sola me saludaban amablemente y hasta se interesaban por la salud del muñeco del carricoche.
Por eso , y por la confianza que en su día llegaron a tener con mi madre.
Yo nunca entré en su casa. Nadie entraba. Pero ella sí.
Sabiendo de las necesidades que pasaban , algunos vecinos dejaban víveres pagados en la de Teresa, el ultramarinos de frente a mi casa. Mi madre no, mi madre preguntaba si tenían algo pendiente de pago (que siempre era muy poco) y se lo pagaba.
Otras veces, si en mi casa había caldo , cogía una pota pequeña y se lo llevaba. Aquel caldo debía saberles a gloria bendita, imposible de cocinar en una lareira con maderitas de cajas de fruta.

Una vez fui yo la que les llevé comida, creo que eran empanadillas. Pero fue una vez sola, y no porque me diese ningún tipo de reparo , sino por ellas. Coralia , un día le dijo a mi madre que por favor , no mandase a la niña, que los niños “son muy malos”.
Y desde entonces, la niña no fue más.
Cuando la hermana mayor enfermó, mi madre les llevó mantas y un radiador, que les costó aceptar porque tenían miedo a no poder pagar el recibo de la luz…
Ahora dicen que estaban locas.Y antes se lo decían a la cara.
Pero no estaban locas.
Me molestaba que lo dijesen cuando yo era niña... Y ahora me molesta todavía más.

HERMAN HESSE EN EL RECUERDO.

La vida de cada hombre es un camino hacia sí mismo, el intento de un camino, el esbozo de un sendero (Hesse, 1919).

Herman Hesse, autor de culto para los jóvenes de hace cuarenta, cincuenta años y hoy prácticamente residual para algunos estudiosos de la literatura y la psicología a lo largo de sus muchos años de escritor nos ha dejado joyas como El Lobo Estepario  publicado en 1927, o  Siddhartha que vio la luz en 1922, o el Juego de los abalorios de 1943, algunas 

de ellas escondido bajo el pseudónimo de Emil Sinclair, y donde nos fue dejando perlas en forma de reflexiones intimistas cargadas de pesimismo y autocritica  por el estado de egoísmo asocial e individualismo en el que la sociedad occidental se hundía progresivamente, sobre el amor, la soledad, el egoísmo humano, la cultura, o la religión, siguiendo los pasos, seguramente sin pretenderlo de otros filósofos muy anteriores como Rousseau y su "El hombre es un lobo para el hombre", o incluso de Platón muchos siglos antes, creador del mito de la caverna, juego de conceptos, luces y sombras de los que el escritor fue un apasionado defensor en sus escritos.    

El autor de la crisis, como se le conoce por algunos, conquistó la comprensión y llegó al corazón en el descontento de la juventud de aquellos años, previos a lo que a la postre sería la segunda gran contienda mundial y que supuso el fin de todo el orden conocido hasta ese momento.

El existencialismo latente en todos sus publicaciones, la búsqueda de hombre consecuente, en paz y armonía con la naturaleza, a través casi de las doctrinas Zen y la filosofía oriental, nos dan cuenta de su frustración y desencanto vital que choca frontalmente con el materialismo occidental de las modernas sociedades en aquel entonces. Si hoy levantara la cabeza, sin duda su confusión y descontento le haría regresar allí donde reposa en paz.

Que persiste en nuestros días de aquel espíritu contestatario y racional de una juventud que pocos años más tarde sería masacrado en los campos de batallas del mundo entero por la metralla de las bombas y las balas de los fusiles?

¿Que podemos rescatar de aquel Lobo Estepario, o del mismo Siddhartha símbolos junto con otros libros emblemáticos como el Guardián en el Centeno, de Salinguer, escritor maldito, y símbolos del movimiento Hippie, que sacudió los Estados Unidos, y por ende Europa, de cabo a rabo, con lemas como "Haz el amor y no la guerra".?

Sin duda en la actualidad los personajes divididos y duales de Hesse, burgueses descontentos y fracasados en su soledad e individualismo, añorando algo que ni ellos mismos eran capaces de imaginar, reflejo en el que se contemplaron muchos de los que hoy rondamos los sesenta y mas, en sus años de juventud, no queda absolutamente nada, ni siquiera la curiosidad y el deseo de leer aquellos libros con los que muchos de nosotros nos formamos para bien o para mal como libertarios y soñadores de un mundo mejor.

Leer a Herman Hesse a pesar de los pesares es hacer un ejercicio de saneamiento del cuerpo y de la mente, admirar su contenido crítico, su capacidad de reflexión, el derecho de introspección que rezuman sus páginas, que desde luego no dejaran indiferente al lector, sobre todo si se hace con la mente limpia y dispuesto a admitir la autocritica, la censura y aceptar esa única gran verdad que nadie puede falsear, la de que la persona que se refleja en el espejo del baño cuando nos miramos, somos nosotros, aunque no nos recordemos ni nos guste.

Hesse, si tiene algo todavía que enseñarnos, es que nadie puede dar de lado  jamás la búsqueda de sí mismo, aunque ello signifique insatisfacción y disconformidad contigo mismo, porque sin duda "el saber te hace libre, pero produce una creciente insatisfacción vital, aunque resulta tan sumamente difícil reconocerlo en nuestra banalizada y estúpida sociedad del marketing, las técnicas de ventas y el todo vale por el bien de esta aldea global en la que hemos transformado el planeta.   

Angel Utrera.

POESÍA PENDULAR del VALLE DORMIDO (LOLI PRIETO)

Me enamoré de una sombra

hermosa a la luz de la gran luna,

era plateada e incierta....

como un falso oasis

camuflado entre las dunas.

Poesía Pendular del Valle Dormido de Loli Prieto.

Nos últimos tempos estamos a asistir a un auténtico "boom", editorial de autoedición, de autores; escritores e poetas, que non atopan modo de dar a coñecer o que levan no seu interior.

Vivimos nun Pais curioso, no que edítanse ao ano mais de trescentos mil exemplares, non sei cantos rematan o cabo dos anos vendidos ao peso, nin cantos realmente mercamos, as veces tristemente, ou aínda peor, unicamente para servir de adorno nunha estante do noso salón de estar ,na casa, o que si sei é que certamente lense moi pero que moi poucos destes miles de libros.

Posiblemente estamos diante dun caso mais, un de tantos, no que o autor precisa dicir algo do que sinte e brota no seu interior, dende este Val durmido, o Val do Silencio, no corazón do Bierzo, onde entre os montes Aquilanos, o pé mesmo do cumio do pico Aquiana, pechado en vida no silencio da súa cova, o Santo Genadio, reflexionaba sobre o que era vivir na paz interior de un consigo mesmo.

Loli Prieto, pretende este acto de reflexión introspectiva e busca a paz no silencio deste val durmido que vainos levar devagar polas brancas paxinas da man dos versos e palabras que brotan do berce da terra, na busca do autenticamente verdade; "Nos", cada un de nos, reflectidos no espello abafado do cuarto de baño, espidos e sen falsidades nin disimulos.

"Me pasa que tengo que escribir,

para que alguien lo lea,

me pasa que estoy llena de entenderte

para seguir siendo la rara,

me pasa que no encuentro a mi tribu....

y se ha suicidado la esperanza.....   

Velaí queda esta declaración de principios, por se quedara algunha dubida da necesidade de Loli Prieto, por escribir.

Loli Prieto    escribe porque se non morre de asfixia, porque lle sae de moi a dentro, porque o precisa como mirar, tocar, bicar, sentir o calor dunha nai. Escribe porque é palabra e poesía, eternamente en movemento, limpa e pura, contraditoria e clara como a auga cando a colles na man e se escorre éntrelos dedos, coma esa neve branca que nos invernos afastados pinta en néboas e agarimo o seu val durmido. Escribe porque  precisa que Eu , e moitos mais  leamos, as veces con sorpresa, moitas con paixón, quen sabe se con envexa, e outros, porque non, quizabes por aburrimento.Escribir é iso, facelo ben como ela, xa é outra cousa, un misterio, un don, unha empatía entre o escribidor e o lector impertinente e crítico.

Posiblemente algúns alegarán que a calidade literaria desta ópera prima da autora, deixa bastante que desexar, quen sabe, sobre gustos hai pareceres, dende logo que si, mais o que non ten discusión é que esta poesía chega, porque sae limpa e clara dende dentro dun corpo que sinte e morre por dicir o que lle sae sinxelamente e sen artificios nin recursos estilísticos.

A poesia de Loli Prieto, e da terra, da auga, do vento, das flores e arbores, da xente e do val, este Val durmido, por iso o seu libro é pendular, e vai dun estremo o outro, porque os corpos sempre oscilan sobre un eixe fixo con ese movemento pendular que é a vida, o intre que transcorre entre o solitario acto de saír de entre as pernas da nai, e a despedida, nun derradeiro bico de adeus por sempre.       

Entre tanto nos empraza desde su poesía para ese maña, ese futuro incerto que anhelamos;

"Nos veremos en Avalon...

entre hadas y manzanos,

mientras tanto, háblamos de vez en cuando."

------oooo------

"Caperucita feroz

se escondía bajo su capa...de color rojo sangre

así nadie veía su alma.

Caperucita feroz devoraba corazones

de lobos esteparios...

bestias a fuerza de golpes."

-------------ooooooo----------

Nunca supe echar raíces,

más bien, prefería andarme por las ramas

y de tanto mirar el horizonte

les puse alas a los ojos de adentro...

aún así me refugio en este valle,

cuyas montañas guardan secretos

del agua y de las flores......

Este poemario es el primero de una tribología sobre las vivencias de una india anacrónica en un valle precioso y muy poco valorado: El Bierzo...(Loli Prieto)

Pois non querida amiga; equivócaste, porque o Val do Silencio fala a berros de sal e sangue os que coma min gustamos de escoitar os seu son, a súa conversa doce, a súa voz sen palabras mais alá do infindo de cada sombra, no lusco fusco e na soidade da noite, e seguimos amando o seu latexo en carne viva ....

Angel Utrera.

E DE SÚPETO O INVERNO (POEMARIO COLECTIVO).

E DE SUPETO O INVERNO, vaise presentar o vindeiro Venres dia 19 as vinte horas, no Casino de Lalin, no que estaremos acompañados de boa musica e aproveitaremos para dar espazo a palabra e os versos dos poetas.. Tratase dunha obra colectiva de poesia, nas que destacan as acuarelas de Xulio Garcia Rivas, e os  debuxos de Marisa Lozano, e fotografias de Angel Utrera

Poetas colaboradores deste “E DE SÚPETO O INVERNO......”
O Limiar Xose Vazquez Pintor (pax. 7/8)
O porque do poemario Angel Utrera (pax. 9)
Os Poemas
Marisa Lozano Fuego (pax. 13/18)
Baldomero iglesias (Mero) (pax. 19/25)
Teresa Ramiro (pax. 28/32)
Cristina Gende (pax. 33/39)
Paco Ledo (pax. 40/49)
Antonio Garcia Teijeiro (pax. 50/55)
Agurtzane Estrada (pax. 56/61)
Xose Garcia (pax. 63/65)
Diego Q.S. (pax. 66/69)

Alexander Vórtice (pax. 72/78)
David Otero (pax. 79/85)
Marisa lozano/Angel Utrera (pax. 86/87)
Romina Bal (pax. 88/93)
Miguel Alonso Diz (pax. 94/102)
Suso Diaz (pax. 103/112)
Angel Utrera (pax. 113/121)
Celso Fernandez S. (pax. 122-125)
Antom Laia (pax. 126/136)
Carlos Negro (pax. 137/145)
Acuarelas Portada e Interior de Xulio Garcia Rivas. (pax. 146-147).
Coordinador Angel Utrera.
En Galiza no cabo de Ano de Alfonso Daniel Manuel Rodríguez Castelao,
7 de Xaneiro de 2017.





O LIMIAR
ABRINDO OS SISMOS
Que inútil fito eu a desmemoria porque estás / na cerna do carballo / a repetir os ecos: esa contorna de aves / que recitan de mañá. / E así me atopo contigo na mornura acesa: / minha senhor gastada de agardar. (Seara,2011. Espiral Maior. Poesía)
Vivir sen medos na Nosa Lingua xa é conforto. E velaquí estamos en horas felices de amor en alba para quen se achegue no camiño do Sol Noroeste dunha Terramar distinta ao mundo das pasarelas. Decembro está nas órbitas da paisaxe feliz en sol e auga, mancando os fríos e os resíos dos solpores e da noite densa e quilométrica que nos acarrexa e leva consigo cara o alustre e o fulgor da vida, en obra que nos cumpre en anos, séculos… Aínda non sabemos se os milenios son / serán de vez proteicos e felices fronte a comichura que nos varre a luz en obradoiro en que soñamos granito para sermos así nas idades do sol e auga, de terra e pan: camiño e compostura, a árbore dos mitos que aínda están aquí, coma sinal de espazos primixenios, onde as estrelas son de noso e chiscan a ledicia en cada vez. Unha noite solar que seica nos leva e que nos trae consigo os compromisos da palabra. Dixéronnolo as Nais canda o fulgor das tantas luces namorando a marabilla: ese confío de seguir abrindo espazos e cantigas luminosas que son identitarias da estirpe Noroeste, en infinitas veces das voces máis garridas cara ao mar que vai pra lonxe, namentres relampa e soña en Terra a Nosa Luz das Horas. Longa e feliz a Voz que nos namora no verso e sentimos de profundo os agarimos da palabra. Sermos Poesía en obradoiro de silencios e de sílabas que contan canda nós as avenidas do tráfico libertario que nos chifra nos prognósticos de aviso e manantíos se é que o soño pode. Semella ao lonxe unha ledicia do mencer que vai por dentro coma coma un bico da infancia. E tose o ceo. E pasan as nubes paseniño dando aviso e preferencias ás ledicias que son lonxe das idades. Xogamos nós. Íspese a solaina.



 E somos Elas / Eles nos eirados da Luz e da Memoria que non cesa e vai avante. Nace un Sol oblicuo coma un buxo no axexar da noite mailos días. Fortuna é! Cantan as rimas. Silencia a voz do rinoceronte feliz e libertario na espesura da chaira. Cantan os grilos co seu ritmo nas procuras do amor que soña vidas, paraísos do lecer, adolescentes do grilar no soño da fortuna. Velaí vai a voz da Risa e dos namoros. E o sapo canta en verso de acender a prudencia. Mais eu son aquel ninguén dos séculos de ouro e bronce: recaladas.
Ese aprendiz dos lóstregos que riscan o ceo da noite mailos días. A vida en obra. O belisco ousado e máis feliz na meixela amorosiña desta Noiva Terramar de Noso. O Poema, o Verso, a Luz. A triloxía.
Apágase a noite. Axiña vén e achega un asubío nos menceres: dona Ledicia Gallaecia Mundi, a Señora de Noso, que vai feliz de par, abrindo toda en vez e voz a Nova Luz e a Flor do Paraíso.
Xosé Vázquez Pintor
decembro 2016



O PORQUE... E de súpeto o Inverno.-
Amable lector, este poemario que tes agora nas túas mans, como obra colectiva de versos, túa e nosa; soños e palabras trata de escaravellar no subconsciente de todos nos camiñantes da vida, viaxeiros desta vida que vendemos e falarmos dese inverno no que de súpeto algunha vez todos nos estivemos agochados.
Mergulla libremente pois no seu interior coa xenerosidade dos que aman a palabra en verso transformada como se foras este descoñecido que chama a túa porta unha noite no inverno...
Se unha noite no inverno un viaxeiro
achegase a túa porta mais non chama.
Se unha noite no inverno
a chuvia non golpea na túa venta.
Se unha noite no inverno o lume non ten lapas,
non che quenta a lareira das palabras, teimudas e caladas
e o silencio non che fala.
Se unha noite no inverno, te levantas e miras lonxe
sen poder ver a distancia
da que te separa o tempo que nos queda

ata o maña.
Se unha noite no inverno
espido e so te encontran sentado na escaleira da túa casa
sen nada que ofrecer os que chegan extraviados.
Se unha noite no inverno un viaxeiro te encontra derrotado.
Se unha noite de inverno fose unha mentira mais.
Entón compañeira, mírame, así en calma
porque nada hai tralas reixas oxidadas do balcón dos soños
tan só a estepa hostil, o páramo árido e sedento de incerto,
o leito xeado do outro lado do río da vida,
ao cruzar ponte, vencellada a morte desexada.
Angel Utrera.

CONTAME UN CONTO. (BRANCA NEVES E OS CONTOS DOS IRMANS GRIMM.).

Quen de nos de neno, algunha vez non quedou lelo escoitando nos beizos dos seus pais, o conto de Brancaneves e os sete ananiños?. O que este libre de pecado que tira a primeira pedra. Mais se mergullamos no conto mesmo, atribuído a estes famosos contistas os Irmans Grimm, (os dous escritores Alemanes,  Jacob Grimm (4 de xaneiro de 1785, Hanau (Alemania) - Berlín, 20 de setembro de 1863) e Wilhelm Grimm (24 de febreiro de 1786, Hanau - 16 de diciembre de 1859, Berlín),  atopamos que como moitas outras lendas, historia,mitos ou contos a ficción ten moitas semellanza coa realidade, ou cando menos a inspira.

E mais que sabido que a realidade sempre é quen de superar a ficción por moi incrible que nos poida parecer. A verdade é que  Jakob y Wilhelm Grimm  converteron en contos unha serie de relatos da tradición oral Alemana, as veces terroríficas e o limite do sadismo. Historias  que derramaban  sexo e  crueldade a esgallo e que foron suavizando progresivamente ata adaptalos as mentes infantís, xa que a mediados do século XIX, os seus libros foron rexeitados polos padres, mestres e cregos da igrexa anglicana, que condenaban a súa carga de violencia e sexo así como os castigos e consecuencias que padecían os malvados destas historias. Non había perdón para os malvados.

Efectivamente, por exemplo, vemos como o conto de Branca Neves baséase na  realidade da que nos da conta a historia  da existencia dunha tal María Sophia Margaretha Catharina Von Ertha, natural da vila de Lohr, am Main, no norte de Alemania no Estado Federal de Baviera,  nacida el 15 de Xuño de 1729, filla do príncipe Philipp Christoph von Erthal y de Maria Eva von Bettendorf, e cuxa azarosa vida, inspiraría o famoso conto dos non menos famosos Grimm, que dalgún xeito  souberon dela .

 No conto, inicialmente escrito polos mencionados irmáns Grimm, o malvada madrasta recibe un castigo, considerado excesivo e pouco axeitado para o puritanismo relixioso da sociedade calvinista da alemania daquel entón, polo que tiveron que modificar aquel final no que a madrasta, ou nai, de Branca neves era obrigada a bailar ata a morte cunhas zapatillas de ferro quentadas ao "rojo vivo":

O mesmo que tiveron que facer en case todos os seus contos, por exemplo no famoso "A Bela Durminte", no que inicialmente o príncipe ao atopar a nena durmida deitábase con ela  e a violaba, nove meses despois, aínda baixo os efectos do encantamento, daba a luz xemelgos, un deles chuparía o veleno do dedo no que se pinchara a durminte, que deste xeito esperta a vida milagrosamente.

Na primeira versión de "Rapunzel",sonche os pais os que entréganlla a malvada bruxa a cambio de comida. E esta encérraa nunha torre a que o príncipe do conto cada noite subía polas trenzas da rapaza para deitarse con ela, que queda embarazada e da a luz xemelgos. 

No conto da Cenicienta, unha das irmáns cortábase os dedos dos pés para que o zapato de cristal perdido pola nena no baile de palacio serviralle, mais un paxaro máxico e o sangue descobren a impostura,resultando castigada cruelmente, xa cos corvos arríncalle os ollos deixándoa cega.

Contos todos eles nos que se recolle a dureza da vida na idade media, a fame e a crueldade existente, e que os Grimm coñeceron e reescribiron.   .

Segundo unha teoría, mais ou menos certa, os contistas, tiveron razón da terrible historia desta muller persoeiro do conto de Branca Neves, e  como moitos outras das súas historias, e contos baseados ase mesmo na realidade a reescribiron chea de terroríficas imaxes, dunha crueldade impropia de contos infantís.

O suposto veleno co que cae morta a fermosa Branca neves, sería extraído do arbusto da Beladona, cuxo poder narcótico resulta ben coñecido hoxe en dia e que sen dúbida deixaría a nena baixo os efectos dunha doce morte temporal, ata pasaren os seus efectos.

O espello máxico, aínda hoxe resulta un obxecto que os turistas poden ollar na visita que se realiza no interior do Castelo da familia, Erthal na mencionada cidade de Lohr; na actualidade museo, e segundo parece si que pertenceu a malvada madrasta, segunda esposa del príncipe Philipp, Claudia Elisabetta von Reichenstein, obrigada a bailar espida ata morrer, calzada unicamente cuns zapatos de ferro quentados ao "rojo vivo", tal e como relata o conto mesmo.

Por certo que para o historiador, os ananos, realmente serían rapaces, que vivían no interior do bosque, sen familia nin ninguén que se fixera cargo deles, e que traballarían nas minas de carbón das que aínda quedan restos do que foi no pasado a súa explotación a pico e pala;

Velaí vos deixo o final orixinal deste fermoso conto de Brancaneves......

.......Tras el ataúd de cristal y la llegada del príncipe, la feliz pareja comenzó a organizar una boda a la que la madrastra fue invitada. Ella no sabía de quién se trataba, pero su espejito le había advertido de que volvía a haber alguien más bella que ella (en un claro ejemplo de narcisismo, la madrastra consultó compulsivamente durante toda su vida dicho espejo). Al llegar a la ceremonia, la mujer se dio cuenta de que la novia no era otra que Blancanieves y, como dice textualmente la historia……fue tal su espanto y su pasmo que se quedó clavada en el suelo sin poder moverse. Aún así, fue obligada a bailar desnuda hasta morir, calzada únicamente con unos zapatos de hierro calentados al rojo vivo.