A FINALIDADE SUPREMA DA LECTURA.-ARTIGO DE XOSE LUNA NO FARO DE VIGO.

A finalidade suprema da lectura

XOSÉ LUNA*

30.06.2013 | 10:36

O lugar que ocupa a lectura na vida do ser humano preséntase de diferentes formas.

Para algúns os libros simplemente non existen. Non pertencen ao seu mundo. Lembro, vai moitos anos, cando o libreiro Maceira rexentaba a súa librería na rúa Xusto Martínez, un home entrou co obxecto de mercar algunha cousiña para o seu neto, como o home daba voltas e reviravoltas sen decidir que mercar, o libreiro díxolle, aproveitando que estaban nunha librería, "tamén pode levarlle un libro". "Non" -contestou axiña o paisano- "libros non, que temos un na casa e non mira para el".

Outro grupo de persoas non precisan das novelas, nin das traxedias, nin dos poemas, nunha soa palabra, non precisan da lectura nin dos libros. Son digámolo sen "tapujos", ilustrados autodidatas, auténticos profesionais das letras. Como ese adestrador do equipo de fútbol da "Cultural y Deportiva Leonesa" do que nos falaba o escritor Manolo Rivas, cando anunciou en rolda de prensa unha innovadora táctica denominada os tres bes. - en que consiste esa nova táctica preguntou un xornalista. Moi sinxelo é a suma de tres factores fundamentais que eu chamo os tres bes. Pero que factores? Insistiu o reporteiro. Pois mire vostede, respostou o míster, os tres bes son: "belocidade, bontade e obos".

Existen outras persoas ás que non lles interesa para nada esa leria da lectura. Pero ollo, os libros si lles interesan, e moito, por favor, a dúbida ofende, como non lles van interesar. Un bo exemplar do Quijote é un codiciado obxecto de adorno que lles dá aos seus moradores un aura de intelectualidade e respectabilidade. "Pasade, pasade, aquí está o moble da biblioteca, está cheíño de libros, noviños do trinque, sen estrear, merqueinos por quilo nunha feira en Cascais".

Por fin, para uns poucos, o hábito, o gusto, o placer polos libros, polas lecturas son parte do seu quefacer diario, dos seus soños, da súa vida. Lin na Herba Moura de Teresa Moure que se Eva soubese ler, lería o rótulo que rezaba baixo da mazá, "froito prohibido", daquela non pecaría. - é que dos libros (das lecturas) apréndese que o home pode ser un deus nos momentos de grandeza e un reptil nos momentos de servidume. Aprendemos, nos libros, a diferenza entre ser un rebelde e un revolucionario. Aprendemos que o ben máis prezado que posúe o ser humano é a dignidade, a autenticidade, a liberdade. - é que ás veces cómpre na vida pararse e pór en orde as ideas antes de continuar vivindo. Tamén aprendín mercede á traxectoria ética (vida) e estética (libros) do escritor máis sobranceiro das nosas letras, Xosé Neira Vilas, que toda a gloria do mundo -como dicía o poeta cubano José Martí- colle nun grao de millo.

Por todo isto, eu subscribo, totalmente, as palabras da escritora brasileira Lygia Bojunga cando afirmaba que ler non é fácil. É un grande esforzo, un traballo que paga a pena acometer, porque a recompensa que conleva é tamén importante. Estou en contra das estratexias que prentenden transmitir a idea de que ler é fácil. Iso supón banalizar a lectura. Ler é difícil, como case todo o que ten interese na vida, ou nos fai medrar por dentro, e custa tempo e traballo, mais para quen fica engaiolado nas súas redes, paga a pena. Cando abres o libro -Avilés de Taramancos, dixit- un perfume de xardín silvestre, de xardín doutro tempo, aínda fresco, emana da lectura.

O único libro que tivo a escritora galega cubana, Anisia Miranda, na súa infancia campesiña mercárao seu pai, nunha libraría de vello, con esforzo porque os cartos escaseaban. Era un libro do pedagogo cubano Esteban Borrero que facía unhas tertulias na súa casona nas aforas da Habana e sábese que a elas asistía Curros Enríquez. - non me resisto a reproducir os tres primeiros parágrafos deste libro que Anisia recitaba de memoria:

"Leer no es meramente pronunciar con voz clara las palabras impresas en los libros. Mucho es ya que uno pueda hacer eso; pero no lo es todo.

Leer, cuando se hace en voz alta, es hablar por otro. Leer, cuando leemos sólo con la vista, es pensar por otro.

Y como el que escribió lo que leemos pensó y sintió antes de escribirlo, nosotros pensamos y sentimos con él para interpretar lo escrito, que es el fin supremo de la lectura"

Se de min dependese, á entrada de todas as bibliotecas do Uni(verso) iría endurado un cartaz con estes tres axiomas, sen dúbida, a finalidade suprema da lectura.

*Xosé Luna é mestre, escritor e director de Edicións Fervenza.